Emelten zien eruit als grijsbruine, dikke wormen van 1 tot 5 cm groot. Er is geen duidelijke kop te onderscheiden.

Emelten bevinden zich in de toplaag van het gazon. Door wat dood gas weg te trekken en met een schepje te graven kan je de emelten vinden.

Emelten worden vaak door elkaar gehaald met engerlingen of ritnaalden. Een duidelijk verschil is de aanwezigheid van pootjes: emelten hebben geen poten in tegenstelling tot engerlingen en ritnaalden. Op de foto zie je het verschil tussen emelten en engerlingen.

In Nederland komen de weidelangpootmug en de koollangpootmug het meest voor. De koollangpootmug vliegt twee keer per jaar: van april tot juni en van augustus tot oktober. De weidelangpootmug vliegt 1 keer per jaar: tussen augustus en september.

De langpootmug heeft een eenjarige cyclus. Eitjes worden gelegd in het voorjaar of najaar, afhankelijk van de soort langpootmug. Na enkele dagen kruipen de emelten uit hun ei. De emelten kunnen overwinteren, ze kunnen temperaturen onder het vriespunt aan. Het volgende jaar verpoppen de emelten zich tot volwassen langpootmuggen, en dan begint de cyclus weer opnieuw. De emelten leven dus iets minder dan één jaar.