Het zachte, mooie lenteweer maakt insecten weer actiever. Misschien heb je in je tuin al vlinders, bijen of lieveheersbeestjes gespot. Dat is goed nieuws, want steeds meer mensen richten hun tuin in om de biodiversiteit te bevorderen. Tegelijkertijd willen ze voorkomen dat plaaginsecten zoals mieren, naaktslakken of andere ongewenste gasten de overhand krijgen. Helaas is de gekozen manier van bestrijden vaak nog schadelijk voor bijen, vlinders en andere nuttige insecten die we juist willen beschermen. Vandaag lees je welke gifstoffen jij moet vermijden en bespreken we een natuurlijk alternatief.
Waarom insecten onmisbaar zijn
Insecten zijn een essentieel onderdeel van onze ecosystemen. Ze bestuiven bloemen en planten, waardoor deze kunnen voortbestaan. Zonder insecten geen voedsel voor ons, maar ook niet voor vogels, vissen en andere dieren. Ze vormen de basis van de voedselketen. Zelfs muggen en vliegen vervullen een functie in dit systeem. Kortom: zonder insecten staat onze leefomgeving op het spel.
Deze aardhommel zorgt ervoor dat blauwe bessen kunnen groeien
De zorgwekkende achteruitgang van insecten
Dat het slecht gaat met insecten is je waarschijnlijk niet ontgaan. Elk jaar neemt het aantal insectensoorten én hun aantallen verder af. Zo is maar liefst 50% van alle bijensoorten ernstig bedreigd. Het verdwijnen van één insectensoort kan grote gevolgen hebben – sommige planten zijn volledig afhankelijk van specifieke insectensoorten voor hun voortplanting.
De afname van insecten heeft meerdere oorzaken. Aan de ene kant verdwijnen natuurlijke habitats door verstening: tuinen worden betegeld en groen maakt plaats voor grijs. Dat ziet er misschien strak uit, maar biedt geen schuilplek of voedsel voor insecten. Tegelijkertijd zorgen die stenen tuinen voor wateroverlast bij flinke regenval.
Een nog grotere bedreiging is het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen. Niet alleen in de landbouw, maar ook in tuincentra liggen de schappen er vol mee. Deze middelen doden niet gericht, maar vernietigen alle insecten in de omgeving – ook de nuttige bijen, vlinders, kevers en bodemdiertjes.
Wat zit er in die 'onschuldige' spuitbussen?
Op 7 april 2025 bracht het tv-programma Radar een reportage uit over insecticiden in tuincentra zoals Welkoop. Toxicoloog Ad Ragas legde daarin uit wat de effecten zijn van de gebruikte stoffen in producten tegen onder andere mieren en wespen. Zo bevat een mierenlokdoosje met imidacloprid genoeg gif om 90.000 bijen te doden. En poeders met spinosad kunnen zelfs tot 20 miljoen bijen fataal zijn. Ook sprays tegen mieren en wespen lijken verschillend verpakt, maar bevatten vaak dezelfde gifstoffen – permethrin en tetramethrin. Eén spuitbus is dodelijk voor wel 25 miljoen bijen.
Veel van deze gifstoffen zijn in de landbouw verboden vanwege de impact op bijen. Toch liggen ze nog gewoon in tuincentra, omdat kleine hoeveelheden voor particulier gebruik wél zijn toegestaan. Ze werken snel en zijn goedkoop, maar zijn zeer schadelijk.
Ad Ragas sloeg de spijker op z’n kop: “De ingewikkelde namen op het etiket maken het lastig te zien hoe schadelijk deze stoffen zijn. En een ‘eco’-stempel op de verpakking maakt het alleen maar misleidender – want milieuvriendelijk zijn ze allerminst.”
Let op deze schadelijke stoffen
Radar zette de schadelijkste stoffen in spuitbussen op een rij. Ze vallen onder de verzamelnaam neonicotinoïden – een moeilijke term voor gifstoffen met grote gevolgen. Sta je in het tuincentrum en overweeg je een bestrijdingsmiddel? Check dan altijd het etiket. Zie je een van deze stoffen staan? Laat het staan. De schade aan je tuin en het bodemleven is groot én onomkeerbaar!
Vermijd deze stoffen:
- Deltamethrin
- Imidacloprid
- Permethrin
- Prallethrin
- Pyrethrin
- Spinosad
- Tetramethrin
- Lamba-cyhalothrin
- Flupyradifurone
- Transfluthrin
Natuurlijke alternatieven voor een gezonde tuin
Gelukkig zijn er ecologische alternatieven om specifiek de plaag aan te pakken. Door natuurlijke vijanden zoals aaltjes, sluipwespjes of lieveheersbeestjes in te zetten, bestrijd je ongewenste insecten. Ook geurige planten, zoals lavendel, bieslook of marjolein houden ongewenste beestjes op afstand.
Soms hoef je zelfs helemaal niets te doen. De natuur heeft vaak haar eigen oplossingen – zolang we haar de ruimte geven. Hoe meer biodiversiteit in je tuin, hoe beter het natuurlijke evenwicht zich kan herstellen. Maak van je tuin een plek waar alles mag groeien, bloeien én krioelen. Want wie de natuur beschermt, beschermt zichzelf.
