Of je nu het meest perfect gemaaide gazon in de buurt hebt of een weelderige, biodiverse tuin waar insecten vrolijk rondzoemen, er zijn altijd kale of gele plekken waar het gras niet wil groeien. Maar hoe ontstaan deze plekken eigenlijk? En nog belangrijker, hoe kun je ze aanpakken? Bovendien, welke rol spelen vogels hierin?
Gele en kale plekken in het gazon
Wat voor veel mensen een doorn in het oog is, zijn gele of kale plekken in het gazon. Soms krijgt de plassende kat van de buurvrouw hier de schuld van, de andere keer de hond van de buurman. Echter, de werkelijke oorzaak ligt veel dichterbij! Onder de grasmat bevinden zich namelijk vraatzuchtige insectenlarven die niet direct zichtbaar zijn, maar wel duidelijke gevolgen hebben. Veruit de meeste van deze larven zijn engerlingen of emelten.
Wat zijn engerlingen en emelten?
Engerlingen en emelten zijn verzamelnamen voor verschillende soorten larven van een grote groep kevers (engerlingen) en langpootmuggen (emelten). Onder de keverlarven hebben we in Nederland voornamelijk te maken met de meikever, de junikever en de rozenkever. Wat betreft de langpootmuggen komen we vooral de weidelangpootmug en de koollangpootmug tegen. De verschillende soorten engerlingen zijn moeilijk van elkaar te onderscheiden, net als de twee soorten emelten. Gelukkig is het onderscheid tussen de verschillende soorten niet noodzakelijk voor de bestrijding van de larven.
Hoe herken je engerlingen en emelten?
Zowel engerlingen als emelten zijn larven die zich onder de grond bevinden. Het kan lastig zijn om ze van elkaar te onderscheiden, maar gelukkig zijn er duidelijke kenmerken waarop je kunt letten om ze te kunnen herkennen.De emelt kan tot 5 centimeter groot worden en is grijsbruin van kleur. Een duidelijk kenmerk is dat deze larven geen duidelijke voor- of achterkant hebben en ook geen pootjes bezitten. Overdag blijven de larven verborgen, maar 's nachts gaan ze aan de groene delen van planten knagen, meestal zo dicht mogelijk bij de grond. Door deze voedingswijze kan de plant ernstig beschadigd raken, waarbij alles boven de beschadigde plekken afsterft, waardoor kale plekken in het gras kunnen ontstaan. Naast gras hebben emelten ook een voorkeur voor jonge plantjes in moestuinbakken, zoals sla.
De engerling kan tot 4 centimeter groot worden en is wit met een roodbruine kop. Anders dan de emelt heeft de engerling zichtbare pootjes. Bovendien krult de engerling zich typisch op in de vorm van een "C" wanneer je hem oppakt. De engerlingen voeden zich eerst met beschikbaar organisch materiaal, maar schakelen na verloop van tijd over op het eten van plantenwortels. Wanneer ze zich hier massaal aan tegoed gaan doen, sterft het gras boven de grond af, wat resulteert in gele of kale plekken in het gazon.
Hoewel je aan de hand van de schade al een idee kunt krijgen of je te maken hebt met een engerling of een emelt, is het beter om ze daadwerkelijk op te zoeken en te observeren. Hieronder hebben we een afbeelding waarin de meest opvallende verschillen tussen de twee te zien zijn.
Ontwikkeling van engerlingen en emelten
De levenscyclus van engerlingen begint met volwassen meikevers en andere kevers die van eind april tot en met juni rondvliegen, op zoek naar geschikte plekjes om hun eitjes te leggen. Deze eitjes komen na enkele dagen tot weken uit, meestal ongeveer vier weken nadat de volwassen kevers zijn waargenomen. De larven ontwikkelen zich vervolgens verder tot ze groot genoeg zijn om te verpoppen en uit te vliegen als volwassen kevers, die dan weer eitjes leggen. In Nederland duurt het meestal 3 jaar tot de levenscyclus rond is.De levenscyclus van emelten verloopt iets anders. Ook hier vliegen de volwassen langpootmuggen van april tot juni, maar bij hen is er ook een tweede golf van volwassen langpootmuggen van augustus tot oktober. Tijdens deze periode legt het vrouwtje zo'n 350 tot 1300 eitjes, die na enkele weken uitkomen. De larven voeden zich vervolgens met jonge plantjes tot ze in de winter in rust gaan. In het voorjaar worden ze weer actief en eten ze verder totdat ze groot genoeg zijn om vanaf april te verpoppen tot volwassen langpootmuggen.
Natuurlijke bestrijding van engerlingen en emelten met aaltjes
Om kale of gele plekken in het gazon te voorkomen of te verminderen, is het van belang om engerlingen en emelten te bestrijden. Een effectieve methode hiervoor is het gebruik van aaltjes. Deze microscopische organismen dringen de larven binnen en doden ze door middel van een bacterie. Deze samenwerking tussen de aaltjes en de bacterie wordt symbiose genoemd, wat betekent dat beide partijen profiteren. Daarentegen is de relatie tussen de larven van de plaaginsecten en de aaltjes parasitair: de ene partij (in dit geval het plaaginsect) lijdt schade door de andere partij (het aaltje).Het optimale moment om aaltjes tegen engerlingen te gebruiken, is wanneer de larven nog kleiner zijn dan 2 cm. Op dat moment kunnen de aaltjes effectief de larven binnendringen. Het beste tijdstip om te behandelen is meestal tussen begin juni en eind september, ongeveer twee maanden nadat de kevers zijn waargenomen. Als er geen kevers gezien zijn, maar je toch zekerheid wilt, is behandeling in augustus en september aan te raden.
Voor de bestrijding van emelten is het ook essentieel om de larven zo vroeg mogelijk aan te pakken. Het is het meest effectief om 1 tot 2 maanden na het waarnemen van de emelten te behandelen, bij voorkeur in de zomer wanneer de larven nog klein zijn. Als de langpootmuggen niet zijn waargenomen maar je geen risico wilt nemen, is behandeling eind oktober een veilige optie.
De meest effectieve aaltjes tegen engerlingen zijn Phora, die actief zijn vanaf 12 graden, maar het meest effectief zijn bij temperaturen boven de 18 graden. Voor emelten zijn Carpo de meest effectieve aaltjes, met de voorkeur bij bodemtemperaturen boven de 12 graden. Bij lagere temperaturen wordt het gebruik van Felti aanbevolen, aangezien deze soort effectiever is onder de 12 graden.
En de vogels dan? Natuurlijke predatoren tegen engerlingen en emelten
In de natuur geldt het principe van eten en gegeten worden. Zoals eerder besproken, kunnen aaltjes profiteren van een insectenplaag, maar ze zijn niet de enige die graag engerlingen en emelten verorberen. Naast aaltjes zijn ook mollen en vogels dol op deze lekkernijen. Dus als je merkt dat vogels constant in je gazon aan het pikken zijn, kan dat een teken zijn dat je te maken hebt met engerlingen of emelten. Deze gevederde vrienden zijn namelijk op zoek naar een smakelijk maal.Door natuurlijke predatoren zoals vogels in te zetten tegen engerlingen en emelten, kun je op een natuurlijke wijze bijdragen aan de bestrijding van deze plaaginsecten. Let dus goed op het gedrag van de vogels in je tuin, ze kunnen een waardevolle aanwijzing zijn voor mogelijke problemen met engerlingen en emelten.
